POLITIKA GUNLUGU Cumhuriyet, 11-05-99
HIKMET CETINKAYA
Alman Anayasa Mahkemesi'nin 16 Mayis 1995 tarih ve 1087/91 sayili kararindan haberiniz var mi?
Bu soru sozde demokrat, liberal, donek solcu, seriatci, numaraci cumhuriyetcileredir...
Alman Anayasa Mahkemesi 'nin 16 Mayis 1995 tarihinde aldigi bu karar, Isvicre Federal Mahkemesi'nin 26 Eylul 1990 'da verdigi kararla esdegerlidir:
''Dersliklere Isa 'nin carmiha gerili resminin asilmasi din ve vicdan ozgurlugune mudahaledir...''
Olayin asli nedir?
Almanya'nin Bavyera Eyaleti'nin 'Okul Duzeni' ne iliskin yonetmelikte, dersliklere Isa'nin carmiha gerili resminin asilmasi zorunludur...
Bir kiz cocugu ailesine durumu anlatir. Isa'nin carmiha gerili resminin kendisini etkiledigini soyler...
Kizin ailesi, cocuklarini okula gondermemeye karar verir. Ayrica carmihin kaldirilmasi icin, Idare Mahkemesi'ne dava acar. Sikayetci aile Anthroposophe (Gizcilik) gorusune sahiptir, cocuklarinin da bu gorus icinde yetismesini istemektedir...
Ailenin basvurusunu Idare Mahkemesi reddeder...
Aile bu kez, bir ust mahkemeye, ardindan Anayasa Mahkemesi'ne basvurur...
Temel Egitim Okullari'na carmih asilmasi, ''inanc ve vicdan ozgurlugu ile dini ve dunyevi gorus ozgurlugunun dokunulmaz oldugu'' belirtilen Alman Anayasasi'nin 4/1. Maddesine aykirilik teskil eder mi?
Aile, dersliklerde bulunan carmiha gerili Isa figurunun, ozellikle can cekisen bir erkek bedeni tasavvuru olmasiyla, cocuklarinin bundan etkilenecegi gorusundedir. Bu hususun da kendi dunya goruslerine (Anthroposophe) ters dustugunu, bundan oturu inanc ozgurlugune aykiri oldugunu savunmaktadir.
***
Simdi gelelim Alman Anayasa Mahkemesi'nin kararina:
''Anayasa Mahkemesi'ne gore siniflara carmih ve carmiha gerili Isa figurunun getirilmesi, devletin dini alanda tarafsizligini zedeler. Ayrica resmi binalara carmih asilmasi, devletin Hiristiyanlik dinine olan bagliligini belirtir. Cocuklar ve gencler, bu sembollerden kolayca etkilenirler ve kendilerine ozgu fikirlere sahip olmalari yetiskinlere nazaran cok daha zordur.
Bundan dolayi bu tur eylemler ve cocuklarin etkilenmesi, anayasanin 7/1. maddesine ve olumlu inanc ozgurlugune aykiridir. Anayasanin 4/1. maddesi azinligin korunmasina hizmet ettiginden, resmi okullarda siniflara cogunluk dininin sembollerinin asilmasinin cogunlugun olumlu din ozgurlugunun bir parcasi oldugunu iddia etmek, bu hukum ile bagdastirilamaz.
Anayasa Mahkemesi, carmih ve carmiha gerili Isa figurunun okul idaresi tarafindan temel egitim okullarinda siniflara asilmasinin oldukca guclu bir reklam etkisi ve ozellikle yogun bir dini etki sonucunu doguracagini kabul etmektedir. Cunku burada bir bireyin belirli bir dine ait olmasindan dolayi bireysel ibadeti soz konusu olmayip resmi otoriteye dayanan dini bir reklam ve etki soz konusudur.''
***
Alman Anayasa Mahkemesi'nin bu konuda aldigi karardan bir baska bolum:
'' Laik duzenlerde devlet dini olmaz. Laik bir sistemde devletin yasal, toplumsal ve siyasal yapisinin dini kurallara uygun olmasi zorunlu degildir. Laik devlet sistemlerinde din kamu hizmeti olarak kabul edilmez. Laik devlet, kisilerin, dini inanclarina uygun davranabilmek haklarini guvence altina almakla yukumlu olup dogrudan dogruya bir grubun dini gereksinmelerine yonelik bir hizmet yuklenemez.
Inanc ozgurlugune saygi gosterilen bir sistemde, ogretimin de laik olmasi gerekir. Laik ogretim, ogretim personelinin laikligini, ogretim programlarinin laikligini ve okullarin laikligini gerektirir. Laik ogre tim geregi olarak okulda tarafsiz bir egitim yapmali, herhangi bir dini inancin propagandasi yapilmamali ve dini gorus telkinleri yapilmamalidir.
Laik bir siyasal sistemin varligi, devletin din ozgurlugunu tanimasi ile de gerceklesmis olmaz. Devlet, soyut olarak taninmis din ozgurlugunun somut gecerliligini de saglamakla yukumludur.''
Isin ozeti sudur:
Alman Anayasa Mahkemesi'nin soz konusu kararinda dabelirtildigi gibi, siniflara carmih asilmasinin, devlet tarafsizligini zedeler nitelikte oldugu aciktir. Zira bu suretle Hiristiyanlik dinine diger din ve inanclara nazaran ayricalik taninmis olmaktadir. Bu acidan Bavyera Eyaleti Icin Okul Duzeni Yonetmeligi'nin siniflarda carmih bulundurma zorunlulugu getiren 13. maddesi ne laiklik ve ne de sekularizm ilkesiyle bagdasmaktadir.
Evet... Merve Kavakci ve onun gibi dusunenler, Alman Anayasa Mahkemesi'nin dort yil onceki kararina ne diyorsunuz?
Turban Sorununa Cozum, Ahmet Taner Kislali
Turban Sarik Cubbe, Hikmet Cetinkaya
Bosuna Cirpinislar, Toktamis Ates
Tarikat Tuzagi, Hikmet Cetinkaya
Hayinligin Boylesi, Prof.Dr. Cahit Tanyol
ISLAM GERCEKLERI SAYFASINA GIDER